โครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

โครงการแปลงสาธิตจุดเรียนรู้การพัฒนาที่ดินตามพระราชดำริ บริเวณอ่างเก็บน้ำดอกกราย อำเภอปลวกแดง จังหวัดระยอง

ตั้งอยู่ที่ บ้านพัฒนาผัง 2 หมู่ที่ 6 ตำบลแม่น้ำคู้ อำเภอปลวกแดง จังหวัดระยอง มีเนื้อที่ประมาณ 60 ไร่ พื้นที่ขยายผลประมาณ 20,000 ไร่

อยู่ระหว่าง พิกัด N 1426300 – 1426700 E 741300 – 741800

พิกัดที่ตั้งสำนักงาน N 1426540 E 741584 WGS84 L7018 ระวางแผนที่ 5234 IV

ด้วยสภาพพื้นที่ของจังหวัดระยอง เป็นสภาพป่าที่ถูกทำลาย ราษฎรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพการเกษตร และประสบปัญหาผลผลิตตกต่ำ รายได้ลดลง เนื่องจากดินมีความอุดมสมบูรณ์ต่ำ และมีแหล่งน้ำไม่เพียงพอ ประกอบกับถูกอิทธิพลของนายทุนขยายพื้นที่เพิ่มขึ้น ซึ่งอาจจะมีผลกระทบ ต่อความมั่งคงของประเทศชาติได้

เมื่อทราบฝ่าละอองธุรีพระบาท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงได้พระราชทานพระราชดำริว่าบริเวณอ่างเก็บน้ำดอกกราย อำเภอปลวกแดง จังหวัดระยอง ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 1,300 ไร่ สามารถส่งน้ำมายังพื้นที่ดังกล่าวได้ ทรงแนะนำให้จัดเป็นศูนย์กลางการพัฒนาการเกษตรและศิลปาชีพพิเศษแก่ราษฎร ดังนั้น เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องจึงได้ดำเนินงานขั้นต้นด้วยการจัดระบบการส่งน้ำปรับพื้นที่ และพระราชทานทรัพย์ส่วนพระองค์ที่พระราชทานมาเป็นทุนหมุนเวียน จำนวน 3 ล้านบาท และมีผู้ขอพระราชทานน้อมเกล้าฯ ถวายคอกม้า คอกสุกร และคอกแกะ สร้างไว้ในศูนย์กลางอาชีพการเกษตรฯ

14 กรกฎาคม พ.ศ. 2523 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์อัครราชกุมารี ทรงเสด็จเยี่ยมศูนย์กลางการพัฒนาการเกษตรและศิลปาชีพพิเศษ ทรงพระราชทานแนวทางการพัฒนาไว้ 4 ข้อ คือ

1. ให้พัฒนาด้านการเกษตร โดยเฉพาะด้านปศุสัตว์ การประมงเพื่อการบริโภค และสำรองอาหารไว้ในยามวิกฤต นอกจากนั้นมูลสัตว์ยังทำเป็นเชื้อเพลิงและปุ๋ยสำหรับปรับปรุงบำรุงดิน

2. ให้มีศูนย์ฝึกปฏิบัติการด้านประกอบอาชีพ โดยจัดให้มีแปลงสาธิตของราษฎรตัวอย่าง 4 แปลง แปลงละ 4 ไร่ โดยปลูกบ้านพักอาศัยแบบชาวบ้าน ให้ราษฎรดำเนินการปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ควบคู่กัน

3. ให้จัดเป็นศูนย์การส่งเสริมการเลี้ยงปศุสัตว์ โดยดำเนินการแบบให้ราษฎรได้ยืมสัตว์พันธุ์ดีไปผสม หรือเลี้ยงแล้วส่งลูกคืน หรือขายให้ราษฎรนำไปเลี้ยง

4. ให้มีศูนย์พัฒนาการเกษตร เพื่อให้เกษตรกรนำเอาแบบอย่างการดำเนินงานและการจัดไร่นา ไปพิจารณาตัดสินใจในการปรับปรุงไร่นาของตนเอง

1.	จัดทำแปลงสาธิตจุดเรียนรู้ ด้านการพัฒนาที่ดิน ตามแนวพระราชดำริ
2.	อบรม ส่งเสริม และเผยแพร่การพัฒนาที่ดินในรูปแบบต่างๆ ตามภารกิจของกรม
3.	ปรับปรุงสถานที่ พร้อมทั้งแปลงสาธิตสำหรับการดูงานของเกษตรกร และผู้สนใจทั่วไป
4.	ส่งเสริมเกษตรกรในการปรับปรุงบำรุงดิน ตามความเหมาะสมของพื้น
5.	ขยายเครือข่ายกลุ่มเกษตรกรที่ทำเกษตรอินทรีย์ หรือลดการใช้ปุ๋ยเคมี

สถานีพัฒนาที่ดินระยอง สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต 2 กรมพัฒนาที่ดิน เป็นหน่วยงานหนึ่งที่รับผิดชอบในโครงการศูนย์บริการการพัฒนาปลวกแดง ตามพระราชดำริ จังหวัดระยอง ในพื้นที่ 60 ไร่ โดยดำเนินการจัดทำแปลงสาธิตจุดเรียนรู้ด้านการพัฒนาที่ดินในรูปแบบต่างๆ ตามศักยภาพของพื้นที่ เช่น การจัดทำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โดยเน้นการใช้หญ้าแฝก การวางระบบการปลูกพืช การปรับปรุงบำรุงดินด้วยอินทรียวัตถุ และการทำเกษตรทฤษฎีใหม่ เป็นต้น เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านการพัฒนาที่ดินให้กับเกษตรกร ออกไปสู่พื้นที่ต่างๆ ซึ่งสถานีพัฒนาที่ดินระยอง ได้ดำเนินงานมาตั้งแต่ก่อตั้งโครงการฯ แต่ในบางปีไม่ได้รับงบประมาณสนับสนุน จึงได้จัดทำแผนงานของบประมาณในชื่อโครงการจัดทำแปลงสาธิตจุดเรียนรู้การพัฒนาที่ดิน ตามแนวพระราชดำริ บริเวณอ่างเก็บน้ำดอกกราย อำเภอปลวกแดง จังหวัดระยอง ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2549 เป็นต้นมา


การใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝกรอบขอบสระน้ำ	แปลงสาธิตการใช้ประโยชน์จากหญ้าแฝก
	เพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำในแปลงไม้ผล

แปลงสาธิตการใช้ปุ๋ยหมัก	แปลงสาธิตการใช้ปุ๋ยหมัก/ปุ๋ยอินทรีย์น้ำ
และน้ำหมักชีวภาพในนาข้าว	และสารไล่แมลงในแปลงพืชผัก